''Teknoloji yaşayan, hatta çok hızlı yaşayan bir kavram. Teknolojiyi takip etmek aslında iddialı bir söylem. Kendimizi etkileyen kısımlarını anlamaya çalışıyoruz. Nasıl ki güneşi zapt edip, elektriğe çeviriyoruz; rüzgârı zapt edip, elektriğe çeviriyoruz bunlar teknolojinin pozitife dönüştürdüğümüz kısımları.''
Temelleri 1986 yılında atılan Eksim Holding faaliyet gösterdiği yenilenebilir enerji üretimi, elektrik dağıtımı, perakende hizmetleri, gıda üretimi, inşaat ve gayrimenkul alanlarındaki yatırımlarıyla ülkemizin önde gelen grupları arasında yer alıyor. Enerji üretiminde tamamı yenilenebilir kaynaklara dayanan 626 MW’lık kurulu gücü ile Eksim Holding, dağıtımını yaptığı yıllık 23 milyar kWh elektrik ile 6 milyon vatandaşımızın elektrik ihtiyacını karşılıyor. Eksim Holding’in yirmiden fazla iştirakinde, yaklaşık 7 bin kişi çalışıyor.
Yatırımları ile son zamanlarda adından bir kez daha söz ettiren Eksim Holding'in Strateji ve İş Geliştirme Başkanı Uğur Mutluhan Oruncak ile ODTÜ'den AR-GE'ye uzanan dolu dolu bir röportaj gerçekleştirdik. Giriş kısmını uzatmak istemiyor ve sizi Uğur Mutluhan Oruncak'ın sözleri ile baş başa bırakıyoruz.
Mutluhan Bey, söyleşimize sizi tanıyarak başlayalım. Uğur Mutluhan Oruncak kimdir?
Lisans ve yüksek lisansımı Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Elektrik Elektronik Mühendisliği’nde yaptım. Dört yıl TRT’de çalıştıktan sonra 7 yıl Kanada ve Amerika’da çeşitli şirketlerde çalıştım ve çalışırken de McGill Üniversitesi’nden MBA derecesi aldım. Türkiye’ye döndükten sonra da Türk Telekom, Türk Telekom International grup şirketlerinde, sonrasında da Eksim Holding’e bağlı şirketlerde çalıştım. Şu anda da Eksim Holding’de Strateji ve İş Geliştirme Başkanı olarak görev yapıyorum.
Hangi özelliğinizi gördüğünüz için bu mesleği tercih ettiniz ve sizce kimler bu mesleği tercih etmeli?
Aslında ben çok bilinçli olmayan bir tercihle Elektrik Elektronik bölümünü seçtim. Bugünkü aklım olsa, o zaman da bilgisayar mühendisliğini tercih ederdim. Benim gibi algoritmalara, otomasyona ve teknolojiye ilgisi olan kişiler için uygun doğal olarak.
Tabii ki lisans eğitimi temel ama sonrasında işletme yüksek lisansından çok faydalandım. Ben bir süre iş tecrübesi sonrası işletme yüksek lisansını tüm mühendislere çok tavsiye ediyorum. Bambaşka bir bakış açısı katıyor.
ODTÜ yıllarınıza dönecek olursak… ODTÜ size neler kattı? Hayatınızdaki yeri nedir?
ODTÜ rekabetçi bir ortam. Özellikle Elektrik Elektronik bölümü çoğu sene 4.00 ile mezun olan okul birincileri çıkartmıştır. Rekabetçi kelimesini negatif anlamda kullanmıyorum, bir başarı arzusu. Başarı hayalleri olan insanlarla beraber eğitim görmek çok büyük bir kazanım.
Ancak ODTÜ’nün çok güzel özellikleri vardır. ODTÜ çorak bir araziyi ormana çevirmiş bir kültürden gelir. Beyinlerdeki çoraklıkları da yeşertir. İnsanlık için bir adım ilerisini düşünen insanların bir araya geldiği ortamdır ve bu öğrenciler Türkiye’nin çeşitli coğrafyalarından; farklı kültürlerden gelirler ve geldikten sonra hepsi ODTÜ’lü olurlar. Birbirine “hocam” diye hitap etmek bir ODTÜ kültürüdür. Şimdi başka yerlerde de var bu hitap şekli ama ODTÜ’lünün “hocam” hitabı “abi” gibi basit bir hitap değildir bence. Hakikaten düşünen ve etkileşim ile birbirine hocalık eden insanlar grubudur ODTÜ’lüler. ODTÜ güzergâhına giden minibüs şoförü bile farklı konuşur ve o da kendini ODTÜ’lü hisseder.
Son olarak, ODTÜ’lüler, çoğunlukla orta gelir seviyesinin akıllı çocuklarından oluştuğu için sosyalleşmeleri de farklıdır. Çok sayıda kulüp vardır ODTÜ’de. Dağcılık yapan da vardır, fotoğrafçılık da. Yalnız kalmak yalnızca bir tercih olabilir ODTÜ’de. Festivali de güzeldir, spor imkânları da. Çok güzeldir ODTÜ… Sadece kar yağmış okul kampüsü izlemek bile güzeldir… Kartpostal güzelliğindedir, büyüleyicidir.
İş hayatınızda rol model aldığınız herhangi biri var mıdır? Varsa bizimle paylaşır mısınız?
Çok kişinin çok huyu var. Herkesin takdir ettiği insanlar var, Steve Jobs gibi. Örneğin Steve Jobs’u insan olarak değil de iş insanı olarak değerlendiriyorum ve işindeki mükemmeliyetçiliğini örnek almak istiyorum. Çalıştığım diğer şirketlerde de tanıdığım çok insan oldu ama ve onlardan da çok örnek aldım: Birinden “risk alın, gelir odaklı düşünün, birlik olun” kültürünün ne kadar kıymetli bir değer olduğunu öğrendim.
Diğerinden hem abi, hem patron olunabildiğini öğrendim. Bir başkasından şikâyet etmeden, elindeki imkânların en iyisini yapmayı öğrendim. Bir yönetim kurulu üyesinden hem maddi güç hem erk hem de tevazünün tek bir insanda toplanabileceğini öğrendim. Saymakla bitmez, çokça var… Bunların hepsi bir önceki sorunuza verdiğim cevaptaki “hoca” kavramının içini dolduranlar. Hepsi iyi üniversitelerden mezun, yukarıda bahsettiklerimin hiçbiri ODTÜ’lü değil. Yine de örnek aldığım bu insanlar “hocam” hitabının içini dolduran değerler.
Teknolojik gelişmeler sizin bulunduğunuz pozisyonun iş kollarını direkt olarak etkiliyor. Sizin bu hızlı sürece karşı aldığınız önlemler veya attığınız adımlar nelerdir?
Teknoloji yaşayan, hatta çok hızlı yaşayan bir kavram. Teknolojiyi takip etmek aslında iddialı bir söylem. Kendimizi etkileyen kısımlarını anlamaya çalışıyoruz. Nasıl ki güneşi zapt edip, elektriğe çeviriyoruz; rüzgârı zapt edip, elektriğe çeviriyoruz bunlar tekonolojinin pozitife dönüştürdüğümüz kısımları.
Teknolojiyi tehlike olarak gördüğümüz konular var tabii. Örneğin güvenlik konusu. O konuda yetkin ekipler gerekli tedbirleri alıyorlar ama benim müdahil olduğum kısımlar daha çok teknolojik gelişmelere karşı kendimizi konumlandırmak. Nasıl yapıyoruz… İş bölümü yapıp, uzmanlıklar barındırıyoruz. AR-GE yapıyoruz, yatırım yapıyoruz. Akıl akıldan üstündür deyip, kendimizi konumladığımız konulardaki uzmanlıkları bünyemize yakın tutuyoruz.
Strateji ve İş Geliştirme Başkanı olduğunuz Eksim Holding’e geçelim… Sizin gözünüzden Eksim’i anlatır mısınız?
Eksim Holding gıda ve enerji üzerine kurulmuş bir şirket. Holdingin kurucusunun bir sözünü hatırlıyorum: “Biz Türkiye’nin dağına taşına yatırım yapıyoruz”. Rüzgâr santralleri kuruyoruz, güneş enerjisine yatırım yapıyoruz ama en önemlisi, her işimizi verimli yapmaya çalışıyoruz ve teknoloji bizim için çok önemli.
Hesabını yaptık mı rakamlar tutarsa yatırımı yapıyoruz. Zor bölgelere de yatırım yaptık, yaptığımız her işte de değer katmaya çalıştık. Güneydoğudaki enerji israfını önlemek için çaba sarf etmekle de gurur duyuyoruz, yenilenebilir enerji yatırımlarıyla da. Şimdi teknoloji yatırımlarıyla da çok gurur duyuyoruz. İş modellerine de yatırım yapıyoruz. Yolcu360 gibi tüm paydaşlara değer yaratan bir iş modeline yatırım yaptık. Özetle yatırım yapıyoruz.
Türkiye’de ana enerji dallarının neredeyse hepsinde bir şekilde Eksim Holding var. Bu süreçleri yönetirken hangi modelleri temel alıyorsunuz?
Enerji çok önemsediğimiz bir sektör tabi ama ben duyduğum ve hoşuma giden bir konumlandırma örneği vereyim: Biz “enerji lisansları olan teknoloji şirketi” olmalıyız. Bir de ortaklık kültürüne doğru yol alıyoruz. Paydaşlarımızın da kendisini sürecin bir parçası hissettiği bir kültürü yerleştirmeye çalışıyoruz. Üniversitelerle de yakın çalışıyoruz, aynı sektörde olduğumuz şirketlerle de, yeni kurulmuş girişimlerle de. İşimizi kolaylaştıracağını düşündüğümüz bir süreç görürsek, örnek almaya çalışıyoruz.
Ülke içinde ciddi yatırımları olan bir şirket Eksim, ülke dışında da bazı yatırımları da mevcut. Ülke dışında yatırımlarını genişletmeyi düşünüyor mu?
Yurt dışına ihraç edilebilir bir teknoloji ya da süreç bizi çok cezbediyor. Türkiye’de başarılı olan bir iş modeli yurt dışında da uygulanabilir ise o konuya daha özenli bakıyoruz. Özellikle Türkiye dışı yatırım yapalım ya da yapmayalım diye bir kriterimiz yok.
Yakın zamanda Yolcu360’a yatırımınızı açıkladınız… Süreç nasıl gelişti, detayları öğrenebilir miyiz?
Yolcu360 birçok açıdan bizi çok etkiledi. Öncelikle her yatırımcı gibi, girişimin başındaki yöneticilerin vizyonu, adanmışlığı ve kültürü bizi etkiledi. Araç kiralama gibi bilindik bir sektörü, yepyeni bir iş modeli ile tanıştırıp; bu iş modelinin tüm paydaşlarının faydasına olacak şekilde konumlandırmaları ve bu modelin kârlı olabileceğini ispat etmeleri çok önemli idi ancak her şeyden daha önemlisi, kâra geçme çabası içinde asla müşteri odağını kaybetmemek, müşteri memnuniyetinden fedakârlık etmeden de bunu başarabilmek çok etkileyici.
Yolcu360 yöneticileri ilk günden itibaren son derece şeffaf ve net bir iletişim kurdu ve güvenimizi kazandı. Biz de öngördüğümüz başarının bir parçası olmak istedik.
Açıkladığınız üzere Eksim Holding kendi bünyesinde ‘Eksim Ventures’i kurdu. Detayları öğrenebilir miyiz?
Yönetim kurulu başkanımız kendisi sıfırdan iş kurmuş, bu süreçteki zorlukları birinci elden yaşamış ve bu girişimcilerin nasıl bir değer yaratabileceklerini görmüş bir iş insanı. Girişimlere ve girişimciliğe değer veren bu yönetim anlayışı, yeniliğe yatırım yapan bir şirket kültürü ile birleşince Eksim Ventures’ın kurulması kaçınılmaz oldu.
Peki, Eksim Holding’in yatırım kriterleri nelerdir? Start-up olarak başlayan bir girişime ne gibi şartlar oluşursa yatırım desteği sunarsınız?
Öncelikle girişimlerin yarattığı değeri anlamaya çalışıyoruz. Örneğin doğaya faydalı bir model ya da iş sağlığı ve güvenliğine katkısı olacak bir proje bizim için tercih sebebi. Ticari model açısından bakarsak ölçeklenebilir olması veya farklı pazarlara taşınabilir olması da tercih sebebi.
Startup’larla görüşürken yaptığı işe göre belli bir ciro ya da müşteri sayısına gelip gelmediğine bakıyoruz. Eğer bizim için yeterli büyüklüğe gelememiş bir girişim ise bizim de yatırımcısı olduğumuz profesyonel yönetilen diğer GSYF’lere yönlendiriyoruz. Yani dolaylı bir yatırım yapıyoruz. Sektöründe belli bir hâkimiyet sağlamış ise biz doğrudan analiz yapıyoruz. Yolcu360 ikinci gruba giren bir yatırım örneğin.
Hızlı bir geçiş olacak ama yatırımlardan AR-GE çalışmalarına geçelim… AR-GE süreçlerinin başında da siz varsınız. AR-GE süreçleriniz nasıl ilerliyor?
Girişimlere yatırım yapmadan önce, bazı konuları kendimiz çözmeye çalışıyorduk. Şirket içinde iş sağlığı güvenliğine, verimliliğe katkısı olacak projeler yapabilmek için, şirket içinden fikir toplamak için “BiFikrimVar” isminde bir program başlattık. Sahada çalışan arkadaşlardan çok yenilikçi ve cazip proje fikirleri topladık.
AR-GE olarak bu yenilikçi fikirleri hem üniversitelerle, hem diğer dağıtım şirketleriyle, hem de kendi çalışanlarımızın emeği ile geliştiriyoruz. Pek çok faydalı model başvurusu yaptık. Tabii Eksim Ventures sayesinde, şirket içinde olmayan yenilikçi fikirlere de kapımızı açmış olduk.
Resmî kurumlardan destek hakkı kazandığınız AR-GE girişimlerinden bahseder misiniz?
EPDK tarafından onaylanan elektrik dağıtım sektörüne katkısı olacak onlarca proje yürütüyoruz. Horizon2020 başvuruları için de hazırlıklar yapıyoruz.
Karbon ayak izini düşürmeye karşı bilinç Dünya’da gittikçe gelişiyor. Doğaya karşı sorumluluğumuza ilişkin olarak soracak olursam eğer Eksim Holding elektrikli araçlar veya elektrikli araç ekipmanları üzerine yatırım yapmayı planlıyor mu?
Yenilenebilir enerjiye yatırım yapan önemli şirketlerden biri olarak elektrikli araçlar bizim yakın takip ettiğimiz bir konu. Doğaya faydalı olması, gelecekte büyümesinin kaçınılmaz olması gibi durumlardan dolayı zaten bizim ilgimizi çekiyor. Ayrıca elektrikli araçlar elektrik dağıtım şirketlerinin şebekesi açısından da çok önemli. Dolayısıyla evet. Ancak müsaadenizle bu konuda daha fazla detaya şimdilik girmeyelim…
Son olarak… Eksim’in stratejileri ve ardından iş geliştirme süreçleri sizin yönettiğiniz süreçler. Bu süreçleri yönetmenin kritik noktaları nelerdir?
İş geliştirme olarak bakarsak, ARGE ve GSYF; iç ve dış yenilikçilik olarak birbiriyle çok örtüşen işler. Holding stratejisi olarak bakınca, yeni işlerin geleceğimizdeki yerini planlamak bir mecburiyet. Ve her şeyin dışında, teknoloji ise işimizin temeli. Dolayısıyla benim açımdan çok yönlü ve keyif veren bir sorumluluk.
Bu süreçleri yönetmek için bir ekosistem kurmak gerekiyor. Üniversitelerden, tedarikçilerden ve konunun uzmanı olan danışmanlardan oluşturduğumuz ekosistem bize yol gösteriyor. Ancak bu süreci yönetmenin en kritik noktası hayal kuran, hayalleri yenilikçi fikirlere dönüştüren ve bu fikirleri hayata geçirebilecek yetkin bir ekipten geçiyor. Çok güçlü bir ekip kurduk ve insana yatırım yapmaya devam edeceğiz.
Daha önce Eksim Holding'den Hasan Kaya röportajını yayımlamıştık. Bu süreçte bize verdikleri izinler için Eksim Holding'e; kıymetli cevapları ve samimiyeti için de Uğur Mutluhan Oruncak'a çok teşekkür ederiz.
Eksim Holding hakkında detaylı bilgilere buraya tıklayarak ulaşabilir ve faaliyetlerinden haberdar olabilirsiniz.
