Enerji Piyasası’na Yön Veren Uluslararası Kuruluşlar

Uluslararası Enerji Ajansı (Internatıonal Energy Agency (IEA))

Petrol kaynaklarının güvenliğini sağlamak için 1974 yılında kurulmuştur. Enerji güvenliği temel bir misyon olarak görülmektedir.

• Elektrik güvenliğinden yatırımlara,
• İklim değişikliği ve hava kirliliğine,
• Enerji erişimi ve verimliliği gibi konularda da faaliyetlerini yürütmektedir.

IEA, arz güvenliği, uzun vadeli politika, bilgi şeffaflığı, enerji verimliliği, sürdürülebilirlik, araştırma ve geliştirme, teknoloji işbirliği ve uluslararası enerji ilişkileri gibi çeşitli konularda enerji işbirliği için ana uluslararası forum olarak kurulmuştur.

IEA’nın kurucu üyeleri Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Almanya, İrlanda, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç (özel bir Anlaşma kapsamında), İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’ydi. Bunların yanında; Yunanistan (1976), Yeni Zelanda (1977), Avustralya (1979), Portekiz (1981), Finlandiya (1992), Fransa (1992), Macaristan (1997), Çek Cumhuriyeti (2001), Kore Cumhuriyeti ( 2002), Slovak Cumhuriyeti (2007), Polonya (2008), Estonya (2014), Meksika (2018) ve Litvanya (2022). Şili, Kolombiya ve İsrail tam üyelik istiyor.

IEA’nın kuruluşundan bu yana yedi İcra Direktörü olmuştur;

Ulf Lantzke, Almanya (1975-1984); Helga Steeg, Almanya (1984-1994); Robert Priddle, Birleşik Krallık (1994-2003); Claude Mandil, Fransa (2003-2007); Nobuo Tanaka, Japonya (2007-2011); Maria van der Hoeven, Hollanda (2011-2015); ve Dr. Fatih Birol, Türkiye (2015’ten beri görevini sürdürmekte).

 Akdeniz Enerji Düzenleyicileri Birliği (Association of Mediterranean Energy Regulators (MEDREG))

MEDREG, Avrupa Birliği (AB), Balkanlar ve MENA bölgesini kapsayan 22 ülkeden 27  enerji düzenleyicisini  bir araya getiren Akdeniz Enerji Düzenleyicileri Birliği’nin kısaltmasıdır. 

Halihazırda ülkeler şunlardır; Arnavutluk, Cezayir, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Kıbrıs, Mısır, Fransa, Yunanistan, İsrail, İtalya, Ürdün, Lübnan, Libya, Malta, Karadağ, Fas, Filistin Yönetimi, Portekiz, Slovenya, İspanya, Tunus ve Türkiye.

MEDREG, Akdeniz bölgesindeki enerji piyasası entegrasyonu için  bölgesel düzeyde tutarlı olan düzenleyici yaklaşımları ve uygulamaları kolaylaştırmak ve geliştirmek için faaliyetini sürdürmektedir. MEDREG, Akdeniz Bölgesi’nde altyapı yatırımlarını, tüketicinin korunmasını  ve  gelişmiş enerji işbirliğini teşvik eden şeffaf, istikrarlı ve uyumlu bir  düzenleyici çerçeveyi teşvik eder.  Aşağıdan yukarıya bir yaklaşıma dayanan  MEDREG, Akdeniz’in Kuzey ve Güney kıyılarındaki düzenleyiciler için  teknik bilgi ve iyi uygulamaları paylaşmak  üzere işbirliğine dayalı bir  platform  görevi görmektedir.

Dernek,  Avrupa Birliği tarafından ortaklaşa finanse  edilmektedir ve üyelerinin mali katkılarından yararlanmaktadır.

MEDREG, 22 Akdeniz ülkesinin enerji düzenleme otoritelerinden oluşan, artan sayıda üyeye ev sahipliği yapmaktadır: Arnavutluk, Cezayir, Bosna Hersek, Hırvatistan, Kıbrıs, Mısır, Fransa, Yunanistan, İsrail, İtalya, Ürdün, Lübnan, Libya, Malta, Karadağ, Fas, Filistin, Portekiz, Slovenya, İspanya, Tunus ve Türkiye.

MEDREG’in 27 düzenleyici üyesi şunlardır: 

• 9 Avrupa ülkesi 
• 3 Balkan ülkesi artı Türkiye ve 9 Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) ülkesi 
• Elektrik ve gazı düzenleyen 14 üye 
• Sadece elektriği  düzenleyen  8 üye  ve  sadece gazı düzenleyen  5  üye 
•  Su, petrol, atık, LPG ve telekomünikasyon gibi  diğer sektörleri de düzenleyen üyeler 
• 19  bağımsız düzenleyici kurum  ve  8 Bakanlık

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (International Renewable Energy Agency (IRENA))

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA), uluslararası işbirliği için temel platform olarak hizmet veren, ülkeleri enerji geçişlerinde teknoloji, yenilik, politika, finans ve yatırım gibi alanlarda destekleyen kuruluştur. IRENA, ekonomik ve sosyal dayanıklılık ve refah için sürdürülebilir kalkınma, enerji erişimi ve enerji güvenliği arayışında biyoenerji, jeotermal, hidroelektrik, okyanus, güneş ve rüzgar enerjisi dahil olmak üzere her türlü yenilenebilir enerjinin yaygın olarak benimsenmesini ve sürdürülebilir kullanımını teşvik etmektedir.

IRENA’nın üyeliği 167 ülke ve AB’yi kapsamaktadır. Birlikte, dünya çapında yenilenebilir enerjiye dayalı enerji geçişlerinin yayılmasını hızlandırmak için küresel enerji söylemi ve öncelikleri doğrultusunda Ajansın stratejik yönüne ve faaliyetlerine karar verirler.

IRENA, 26 Ocak 2009’da Almanya’nın Bonn kentinde resmen kuruldu. Kuruluş Konferansı, dünya yenilenebilir enerji dağıtımı için önemli bir kilometre taşı olmaya devam ediyor. Dünya çapındaki hükümetler, o sırada 75 eyaletin IRENA Tüzüğü’nü imzalamasıyla, küresel enerji paradigmasını değiştirmeye yönelik taahhütlerini açıkça ortaya koydu.

Francesco La Camera, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) Genel Direktörüdür. Ajansın nihai karar alma organı olan IRENA’nın Dokuzuncu Meclisine atandı. 4 Nisan 2019’da göreve başlayan La Camera, iklim, sürdürülebilirlik ve uluslararası işbirliği alanlarında otuz yılı aşkın deneyime sahiptir.

 Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC))

OPEC’in misyonu; verimli, ekonomik ve düzenli bir petrol arzını güvence altına almak için üye ülkelerin petrol politikalarını koordine etmek ve birleştirmek ve petrol piyasalarında istikrarı sağlamaktır. OPEC’in amacı, petrol üreticileri için adil ve istikrarlı fiyatlar sağlamak amacıyla Üye Ülkeler arasında petrol politikalarını koordine etmek ve birleştirmek; tüketen uluslara verimli, ekonomik ve düzenli bir petrol arzı; ve sektöre yatırım yapanlara adil bir sermaye getirisi sağlamaktır.

OPEC; İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela tarafından 10-14 Eylül 1960’ta Bağdat Konferansı’nda oluşturulan kalıcı, hükümetler arası bir örgüttür. Beş Kurucu Üyeye daha sonra katılanlar: Katar (1961) – üyeliği Ocak 2019’da sonlandırıldı; Endonezya (1962) – üyeliğini Ocak 2009’da askıya aldı, Ocak 2016’da yeniden etkinleştirdi ancak Kasım 2016’da yeniden askıya almaya karar verdi; Libya (1962); Birleşik Arap Emirlikleri (1967); Cezayir (1969); Nijerya (1971); Ekvador (1973) – üyeliğini Aralık 1992’de askıya aldı, Ekim 2007’de yeniden etkinleştirdi, ancak 1 Ocak 2020’den itibaren üyeliğini geri çekmeye karar verdi. Angola (2007); Gabon (1975) – Ocak 1995’te üyeliğini sonlandırdı ancak Temmuz 2016’da yeniden katıldı; Ekvator Ginesi (2017); ve Kongo (2018). OPEC’in merkezi, varlığının ilk beş yılında İsviçre’nin Cenevre kentinde bulunuyordu. 1 Eylül 1965’te Avusturya’nın Viyana kentine taşındı. HE Haitham Al Ghais, OPEC’in şu anki genel sekreteridir.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (International Atomic Energy Agency (IAEA))

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, nükleer teknolojinin barışçıl kullanımında bilimsel ve teknik işbirliği için dünyanın en önemli forumudur. Birleşmiş Milletler tarafından 1957’de bağımsız bir organizasyon olarak kurulan IAEA, 171 Üye Devlete hizmet vermektedir.