Türkiye’nin tamamına hizmet veren 21 elektrik dağıtım şirketinin çatı örgütü Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER), 2020 yılına ait ‘Elder Sektör Raporu’nu yayınladı. Her yıl düzenli olarak açıklanan Elder Sektör Raporu, pandemi sürecine rağmen elektrik dağıtım şirketlerinin yatırımlarına ara vermeden devam ettiğini ortaya koydu.
Elder Sektör Raporu’na göre, 2020’de elektrik dağıtım şirketlerinin yatırımları bir önceki yıla göre yüzde 15,3 artarak 7 milyar 638 milyon TL’den 8 milyar 805 milyon TL’ye ulaştı. Toplam yatırımlar içinde en büyük payı 6 milyar 138 milyon TL ile şebeke yatırımları alırken onu 1 milyar 257 milyon TL ile çevre ve güvenlik alanındaki yatırımlar, 824,2 milyon TL ile de şebeke işletim sistemi yatırımları izledi. 2016-2020 yıllarını kapsayan 5 yıllık dönemde ise elektrik dağıtım şirketlerinin kesintisiz ve kaliteli enerji için Türkiye genelinde yaptığı yatırımlar 50 milyar TL’yi buldu.
Raporda, yatırımların bölgesel dağılımına da yer verildi. Buna göre 2020 yılında en yüksek yatırım 1 milyar 99 milyon TL ile Başkent EDAŞ tarafından gerçekleştirildi. Toroslar EDAŞ 1 milyar TL ile ikinci, Boğaziçi EDAŞ da 688,5 milyon TL ile en fazla yatırım yapan üçüncü şirket oldu.
2020 yılında Covid-19 salgını nedeniyle küresel anlamda bir daralma yaşansa da Türkiye’de elektrik tüketimi bir önceki yıla oranla az da olsa arttı. 2019 yılında dağıtım ve iletim seviyesinden bağlı tüketicilerin toplam tüketimi 229 TWh (teravatsaat) düzeyinde iken 2020 yılında bu rakam yüzde 1,7 artarak 233 TWh’ye ulaştı. Abone gruplarına göre tüketim rakamlarına bakıldığında pandemiyle mücadele kapsamında getirilen sınırlamaların etkisiyle ticarethanelerin elektrik tüketiminde 7,5 puanlık bir düşüş yaşadığı gözlendi. 2019’da toplam tüketim içinde ticarethanelerin payı yüzde 28,4 iken, 2020 yılında bu oran yüzde 24,7 seviyesinde kaldı. Ticarethanelerdeki bu gerilemeye karşın 2020 yılında sanayi abonelerinin toplam tüketim içinden aldığı pay yüzde 41,1’den yüzde 42,7’ye, meskenlerin payı ise yüzde 24,6’dan yüzde 25,8’e çıktı.
Bu arada 233 TWh’lik tüketimin; 99 TWh’si sanayi aboneleri, 60 TWh’si mesken, 58 TWh’si ticarethane, 11 TWh’si tarımsal sulama, 5 TWh’si de aydınlatma abonelerinden geldi. Faturalanan tüketimin dağıtım bölgesi bazında dağılımında ilk sırada 28 TWh ile Toroslar EDAŞ gelirken onu 25 TWh ile Boğaziçi EDAŞ, 19 TWh ile de GDZ EDAŞ izledi.
ELDER Sektör Raporu 2020’de, bölge bazında kayıp oranları, Ar-Ge projeleri ve istihdam rakamlarını da içeren şu veriler yer aldı:
- Dağıtım bölgeleri içinde 2020 yılında en düşük kayıp oranı yüzde 5,4 ile AYEDAŞ’ın hizmet bölgesi İstanbul Anadolu Yakası’nda gerçekleşti.
- 2020 yılı itibarıyla dağıtım sistemini kullanan abone sayısı bir önceki yıla göre yüzde 2,5 artarak 44 milyon 958 binden 46 milyon 81 bine ulaştı. En yüksek abone sayısına sahip şirket 5 milyon 206 bin ile Boğaziçi EDAŞ olurken onu 4 milyon 364 bin abone ile Başkent EDAŞ. 4 milyon 95 bin abone ile de Toroslar EDAŞ takip etti.
- Türkiye genelinde dağıtım hatlarının uzunluğu 2020 yılında 1 milyon 204 bin km seviyesine ulaştı. Söz konusu dağıtım hatlarının 967 bin km’si havai, 237 bin km’si ise yeraltı hatlarından oluştu. Başkent EDAŞ 115 bin 723 km ile en uzun havai ve yeraltı hattına sahip bölge olarak öne çıkarken İstanbul Avrupa Yakası’nda elektrik dağıtım hizmeti veren Boğaziçi EDAŞ da 36 bin 550 km ile en fazla yer altı hattına sahip bölge oldu.
- 2019 yılına göre 2020’de müşteri başına toplam kesinti sıklıklarında oransal olarak en büyük düşüş yüzde 30,1 ile AYEDAŞ, yüzde 27,6 ile Trakya EDAŞ, yüzde 18,9 ile de Başkent EDAŞ bölgesinde gözlendi.
- 2020 itibarıyla 24 bin 99’u kadrolu, 33 bin 525’i de taşeron şirketlerde olmak üzere dağıtım sektöründe istihdam edilen toplam kişi sayısı 57 bin 624 oldu.
- Temmuz 2014-Temmuz 2020 arasında sektörde yürütülen Ar-Ge Proje sayısı 265 adede ulaştı. İlk üçte 48 proje ile malzeme teknolojileri, 41 proje ile şebeke işletimi, 40 proje ile de izleme ve kontrol sistemine yönelik Ar-Ge projeleri yer aldı.
- 2020 yılında lisanslı ve lisansız santrallerin tamamında toplam 305 bin 329 GWh elektrik üretimi gerçekleştirilirken toplam tüketim ise 304 bin 394 GWh oldu. Lisanslı elektrik üretiminin yüzde 78,2’si serbest üretim şirketi santrallerinden, yüzde 18,9’u EÜAŞ santrallerinden, yüzde 2,6’sı işletme hakkı devredilen santrallerden ve yüzde 0,1’i yap-işlet-devret santrallerinden geldi.
- 2019 yılında 76 milyon 668 bin MWh olan lisanslı YEKDEM katılımcılarının üretim miktarı 2020’de 73 milyon 482 bin MWh’ye geriledi. Lisansız elektrik üretim kaynaklarında ise yüzde 14,4’lük bir artış yaşanarak 2019 yılında 9 milyon 829 bin MWh olan üretim, 2020 yılında 11 milyon 245 bin MWh’ye çıktı.
Kaynak: Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER)