“Taş devri taş bittiği için bitmedi, petrol devri de petrol bittiği için bitmeyecek.”
D4 Solar Energy Solutions Yönetici Ortağı Erdem Topal ile özellikle fotovoltaik sistemler ve çatı tipi uygulamalar hakkında gerçekleştidiğimiz detaylı röportajımız enerji360 farkı ile sizlerle!
Sektördeki geniş tecrübesi ile önemli projelere imza atan Erdem Bey, kendi çatısından elektrik ihtiyacını karşılamak isteyenler için mevcut yasalar doğrultusunda yol haritası çizerek, bu alanda çalışmak isteyen genç profesyonellere de önemli ipuçları verdi.
Yenilenebilir enerjinin Türkiye'deki geleceğinden oldukça umutlu olduğunu belirten Erdem Bey, projelerde yapılan bir çok hatanın sebep ve sonuçlarını aktararak içeriğimizi yatırımcılar için de oldukça değerli kıldı.
Öncelikle kısaca sizi ve kariyerinizi tanıyabilir miyiz?
2012 Yılında Sakarya Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünden mezun oldum. 2 sene orta gerilim ve alçak gerilim elektrik taahhüt sektöründe şantiye şefi olarak çalıştım. 2014 yılından itibaren fotovoltaik güneş enerjisi sektöründe; proje geliştirme, mühendislik, proje tasarımı, proje yönetimi, saha uygulamaları ve bakım-işletme konularında uluslararası şirketlerde çalıştım. 2020 yılında D4 Solar Enerji ile güneş enerjisi sektöründe yeni bir girişimin ilk adımlarını attım.
D4 Solar'ın pazardaki pozisyonu ve sağladığı hizmetler nelerdir?
D4 Solar Enerji, İstanbul merkezli bir şirkettir. Fotovoltaik güneş enerjisi alanında, mühendislik, tedarik ve montaj hizmetleri vermektedir. Çatı tipi GES’ler konusunda Marmara Bölgesi’ne, etkin, hızlı, müşteri odaklı ve nitelikli teknik hizmetler vermek üzere kurulmuştur. Marmara Bölgesi’nde on-grid ve off-grid tipte çatı tipi güneş enerji santralleri ile ilgili mühendislik, tedarik ve montaj hizmetleri sağlıyoruz. Bu kapsamda TEDAŞ elektrik projelerinin hazırlanması ve onaylanması süreçlerini de takip ediyoruz.
Ayrıca Ankara’da toplamda 9 adet (29 MW) arazi tipi lisanssız güneş enerji santralinin, yüksek gerilim tesisleri ile ilgili işletme ve bakım hizmetleri vermekteyiz.
Bunlara ek olarak Hollanda’da fotovoltaik proje geliştirme faaliyetleri ile ilgili tasarım ve enerji üretim simülasyonlarını kapsayan, mühendislik ve danışmanlık faaliyetleri yürütüyoruz.
Türkiye'nin yenilenebilir enerji alanında geleceğini nasıl görüyorsunuz?
Türkiye’yi Dünya’dan izole bir ülke olarak düşünemeyiz. Şu anda pandemiden sonra en çok konuşulan konu küresel iklim krizidir. Gıda ve suya erişim konusundaki sıkıntılar ülkemizde de etkisini göstermektedir. Paris İklim Anlaşması, Avrupa Yeşil Mutabakatı (Green Deal) ve Sınırda Karbon Düzenlemesi uygulamalarının Türkiye’deki ihracatçılarının yenilenebilir enerji yatırımlarına ilgisini arttıracağını öngörüyoruz.
Bunun yanında teknolojik gelişmeler fotovoltaik panellerin, solar eviricilerin ve pil teknolojisinin ucuzlamasını sağlamıştır. 2014 yılından bugüne panel fiyatları %50’ye yakın düşüş göstermiştir. Bu ucuzlama ile birlikte, ek döviz garantili teşvikler gerekmeksizin yatırımların ülkemizde de yapıldığını gözlemlemekteyiz. 2020 yılında 400 MW civarında çatı ve arazi tipi GES uygulaması Türkiye’de yapılmıştır.
Küresel ısınmanın yıkıcı etkilerinin zorlaması ve teknolojik ilerlemeler ile güneş enerjisinin, depolama teknolojilerinin, elektrikli araçların ve şarj istasyonlarının daha çok hayatımıza gireceği bir döneme giriyoruz. Eski Suudi Petrol Bakanı’nın söylediği gibi: “Taş devri taş bittiği için bitmedi, petrol devri de petrol bittiği için bitmeyecek.”
Önümüzdeki süreçte çatı tipi fotovoltaik uygulamaların artarak devam edeceğini öngörüyoruz.
Kendi evimizin çatısına kuracağımız GES ile elektrik üretmek mevcut yasalar ile mümkün müdür?
2013 yılında çıkan lisanssız enerji üretim mevzuatı ile çatılarımızda elektrik üretmek mümkündür. Bununla birlikte 2019 yılında aylık mahsuplaşmanın da yönetmeliğe eklenmesi ile başvuru süreçleri oldukça kolaylaşmıştır. Her tüketici sözleşme gücü miktarında güneş enerji sistemi izni alabilir.
Mevcut regülasyonda on-grid (şebeke entegre) güneş enerji santrali kurulumu için bir çok adım vardır. Bunlar:
Çağrı mektubu başvurusu
Statik proje onayı
Belediye uygunluk yazısı
TEDAŞ elektrik proje onayı
Dağıtım şirketi ile bağlantı anlaşması
İtfaiye uygunluk raporu
TEDAŞ saha kabulü
Sistem kullanım anlaşması
Tüm bu aşamaların küçük ev çatılarında ve büyük fabrika çatılarında benzer olduğunu görüyoruz. Evsel çatıların ölçek olarak küçük olması sebebiyle, yasal süreçlerin takip maliyeti, küçük sistemleri ekonomik olmaktan çıkarmaktadır. Bürokratik süreçlerin daha pratik hale getirilmesi ile evsel projelerin yaygınlaşması mümkün olacaktır. Bu izin süreçlerinden dolayı ticari çatılarda kurulumlar yaygınlaşmaktadır. Evsel çatılarda off-grid (akülü şebeke bağımsız ) sistemler uygulanmaktadır.
GES projelerinde yapılan en büyük hatalar nelerdir? Yatırımcıların veya sektör çalışanlarının dikkatli olması gereken konulara kısaca değişebilir misiniz?
Bir projenin öngörülen enerji üretimini başarılı bir şekilde gerçekleştirmesi için 4 adet doğrunun bir araya gelmesi gerekiyor:
- Doğru tasarım ve mühendislik
Özelikle tasarım hataları telafisi zor üretim kayıplarına sebep olmaktadır. Çatı veya arazi eğimleri, gölge faktörleri ve statik yükler mutlaka dikkate alınmalıdır.
- Doğru malzeme
Malzemelerin garanti periyotlarına ve Türkiye’deki servis ağına dikkat edilmedir. Bu konuda en çok elektrik panolarında (DC ve AC) malzeme seçiminin yanlış yapıldığını gözlemliyoruz. Panel, invertör, kablo ve konstrüksiyon konusunda malzeme seçimleri genelde doğru yapılmaktadır.
- Doğru montaj ve devreye alma
En çok hatanın işçilikten kaynaklandığını tespit ediyoruz. Özellikle kablo başlıkları (OG, AG ve DC konnektörler) konusunda işletme sırasında sorunlarla karşılaşıyoruz. Dalgınlıkla ve tecrübe eksikliği ile yapılan hataların işletme sırasında duruşlara neden olduğunu görüyoruz.
- Doğru bakım ve işletme
Önleyici bakım çalışmalarının bir çok şirket tarafından yapılmadığını gözlemliyoruz. Tüm elektriksel bağlantıların senede bir kez torklanması önemlidir. Tüm sistemin periyodik kontrolleri düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Sistem enerji üretimi ve ışınım verileri (sensör vasıtasıyla) karşılaştırılarak sistem performansı denetlenmelidir. Bunun da bir çok projede eksik yapıldığını tespit ediyoruz.
Bunlardan bir tanesinin eksik olması enerji üretiminin beklenenden az olması için yeterlidir. Özelikle tasarım hataları telafisi zor üretim kayıplarına sebep olmaktadır. Çatı veya arazi eğimleri, gölge faktörleri ve statik yükler mutlaka dikkate alınmalıdır.
Yatırımcılar 2021 yılında nelere dikkat etmelidir?
Birçok tecrübesiz müteahhitlik firmasının, verimliliği düşürmesine rağmen çatıların kuzey cephelerine panel yerleştirdiğini görüyoruz. Kuzey cephedeki paneller sistem verimliliğini düşürerek, yatırım geri dönüş süresini uzatmaktadır.
Yatırımcıların fiyat değerlemesi yaparken enerji üretim simülasyonundaki senelik enerji üretim miktarlarını da dikkate alması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, taahhüt edilen üretim miktarının performans oranı (PR) ve emre amadelik oranları ile sözleşmede garanti altına alınması gerekmektedir.
Yatırımcıların yasal süreçlerle ilgili bilgi sahibi olması ve sürecin sağlıklı sonuçlandığından emin olması çok önemlidir.
Fotovoltaik sistemler hakkında bilgisi olmayan ancak bilgi sahibi olmak veya bu alanda kendini geliştirmek isteyenler için önerileriniz nelerdir?
Öncelikle kullanılan malzemeleri tanımak oldukça önemlidir. Malzemelerin elektriksel özelliklerine göre boyutlandırılması ve projelendirilmesi gerekmektedir. Bu konuda ürünlerin teknik belgelerini takip etmek önemlidir. Panel, inverter, kablo tipleri ve montaj konstrüksiyonları konusunda bilgi sahibi olmak gerekmektedir.
Ön tasarımlarımız için Autocad 2d kullanıyoruz. Enerji üretim simülasyonlarını PVsyst isimli programda yapıyoruz. Autocad ve PVsyst programlarının öğrenci arkadaşlarımız tarafından öğrenilmesi oldukça önemlidir.
Bunlara ek olarak, bu konuda kendini geliştirmek isteyen arkadaşlarımızın mutlaka proje tasarımı ve saha uygulamaları gerçekleştiren şirketlerde staj yapmasını tavsiye ediyorum.
