Elektrik doğada hali hazırda bulunan bir enerji çeşididir. Bu nedenle “Elektriği kim icat etti?” ve “Elektrik ne zaman icat edildi?” soruları sanıldığından daha karmaşık cevapları içinde barındırır.
Gelin bu önemli enerji kaynağının ilk keşfinden günümüzdeki anlamıyla icat edilişine kadar geçirdiği bütün aşamaları birlikte inceleyelim.
Elektriği Kim İcat Etti?
Elektriği icat eden kişinin Benjamin Franklin olduğu birçok kaynakta geçse de, elektrik elbette ondan önce de doğada bulunan bir kaynaktı. Hatta elektrik M.Ö 600’lü yıllarda Antik Yunan uygarlığı tarafından da kullanılıyordu. Öyleyse;
Benjamin Franklin neyi icat etti?
Aslında Amerika Birleşik Devletleri’nin kurucu başkanlarından olan Benjamin Franklin, 1752 yılında bir uçurtma ve elektrik anahtarıyla yıldırımdan kaynaklanan elektrik kıvılcımını kontrol ettiği bir deney yapmıştır. Yaptığı deneylerle yıldırım ve elektrik arasındaki bağlantıyı bulan Franklin, bu sebepten elektriği keşfeden kişi olarak kabul edilmekte.
Alessandro Volta: Günümüzdeki Elektriğin Mucidi
Günümüzde kullandığımız anlamıyla elektrik üretebilen ilk mucit ise 1800 yılında yaptığı deneylerle İtalyan fizikçi Allessandro Volta’dır. Bu keşif dizisinde Volta, pozitif ve negatif yüklü iki konnektörün bağlanması ile ilk elektrik akımını üretmiştir. Bu yüzden şu anda vaktimizin birçoğunu bilgisayar veya telefon başında geçiren bizler, bu kaşife çok şey borçluyuz.
Elektriğin Tarihçesi
Kullandığımız soyut ve somut birçok fikrin Eski Yunanlılar’a dayandığını söylemek abartı olmaz, ki elektriğin en eski tarihçesinde de bu durum söz konusu. Eski Yunanlılar fosilleşmiş ağaç reçinesinden elde edilen amberleri tüylü kumaşlara sürttüklerinde oluşan çekim kuvveti sayesinde elektriği bulmuşlardır. Öyle ki bugün biz onların keşfettiği bu elektrik türüne ‘statik elektrik’ adını vermekteyiz.
Çok sonraları 1600'lü yıllarda ise elektriğin tarihçesinde elektrik terimini ilk kez kullanan kişi elektrik üzerine deneyler sergileyen İngiliz doktor William Gilbert olmuştur. Gilbert, Latin dili üzerinden ‘elektricricus’ ismini kullanarak, elektriği bazı maddelerin birbirine sürtünmesiyle ortaya çıkan güç şeklinde tanımlamıştır. Bundan birkaç yıl sonra ise elektrik terim olarak literatürdeki varlığına İngiliz bilim insanı Thomas Browne’ın yazdığı kitapla devam etti, ta ki Benjamin Franklin’in 1752 yılında elektrik deneylerine kadar.
Elektriğin İlk Ticari Kullanımı
Ticari anlamda ilk defa 1857 yılında aydınlatma amacıyla Fransa’nın Lyon şehrinde kullanılmış olan elektrik literatüründe 1878’e kadar yeni bir gelişme yaşanmamıştır. Elektriğin evsel ve ticari kullanımının yaygınlaşması içinse 1870’lerin sonunda Thomas Edison’un doğrudan akımı keşfetmesi gerekti. 1882’de ilk hidroelektrik santralinin ABD’de kurulmasıyla da ticari elektrik üretimi hız kazanmıştır. Bu devrim niteliğindeki gelişmeyle birlikte 19. yüzyıl elektriğin haberleşme, lojistik ve endüstri alanlarında kullanımının hızla gelişip yaygınlaştığı elektrik tarihçesinde unutulmaz bir yüzyıl olmuştur.
Elektrik Osmanlı’ya Ne Zaman Geldi?
Osmanlı’da elektrik ilk defa Viyana Sefiri Ebubekir Ratıp Efendi döneminde gündeme gelse de ülkeye elektriğin gelmesi 1902 yılında 2. Abdülhamit tarafından olmuştur: 1902’de Tarsus’taki bir hidroelektrik santrali vasıtasıyla Türkiye’nin o zamanki adıyla Osmanlı İmparatorluğu’nda elektrik üretimine başlanmıştır.
Kaynaklar: ElektrikInfo