Sıvı seviye rölesi nedir, nasıl çalışır, nerelerde kullanılır?

Bu yazımızda sıvı seviyesini kontrol etmek için kullanılan sıvı seviye rölesi hakkında bilgilere yer vereceğiz. Bu yazıda sıvı seviye rölesinin ne olduğu, nerelerde kullanıldığı, tipleri, nasıl çalıştığı, bağlantı şeması ve sıvı seviye rölesinin fiyatları alt başlıkları yer almaktadır.

Röle Nedir?

Röle, üzerinden akım geçtiği zaman çalışan elektromanyetik bir devre elemanıdır. Röleler küçük değerli bir akım ile yüksek güçlü bir alıcıyı anahtarlayabilmek için kullanılır. Röleler, tek bir elemanda birden fazla anahtar kontağına sahip olabilir ve böylelikle birden fazla yükü aynı anda açıp kapatabilirler.

Rölelerin dezavantajı ise mekanik şekilde çalıştıklarından dolayı sık arıza yapabilmeleridir. Rölenin kontakları defalarca birbirine yapışıp açıldığı için zamanla oluşan elektrik atlamaları ile kontaklar oksitlenebilir ve iletimini kaybedebilir.

Röleler başka bir elektrik devresinin açılıp kapanmasını sağlayan elektriksel anahtarlardır. Bu özellikleri ile bir nevi transistörler gibidirler. Bobin iki kontağı mıknatıslandığı zaman rölenin bir kontağı açılır bir kontağı kapanır.

Röleler normalde açık (Normally Open – NO) veya normalde kapalı (Normally Closed – NC) şekilde üretilebilir.

Sıvı Seviye Rölesi Nedir?

Sıvıların boşaltılmasında ve dolumun da kullanılan rölelere sıvı seviye rölesi denir. Sıvı seviye kontrol rölesi endüstriyel tanklarda, yağ tankları, su depoları, akaryakıt depoları, artezyen kuyularındaki pompa motorlarında su seviyesini ölçmek amacıyla kullanılır. Sıvı seviye rölelerinde 3 adet elektrot bulunmaktadır. Bu elektrotlar genel anlamda algıladıkları seviye konumuna göre üzerinde bulundurduğu kontaklar ile çıkış vererek devresinde bağlı bulunan motor yardımı ile doldurmayı ve boşaltmayı sağlamaktadır.

Sıvı seviye rölesi özet olarak bir tank içerisindeki sıvının seviyesini ayarlamaya yarar. Tank içerisindeki sıvının seviyesi çok düştüğünde veya çok yükseldiğinde duruma müdahale eder ve sıvının seviyesini ayarlar. Bilindiği gibi zaman röleleri zamanı referans alıyorken akım röleleri akımı referans alır sıvı seviye röleleri ise sıvı yüksekliğini referans alırlar.

Sıvı Seviye Rölesi nerelerde kullanılır?

Sıvı seviye kontrol devresi, kullanılacağı sistem kurulduktan sonra kullanan kişiden bağımsız bir şekilde sıvı seviye kontrolü yapar. Su seviye kontrol devresi, kuyuların su seviye kontrolü veya su depolarının kontrolünü yapmaktadır. Sıvı seviye rölesi firmaları tarafından üretimi yapılan bu ürün derin su kuyularında motorların susuz çalışmasını önlemek, depo içindeki su seviye kontrolü, buhar kazanlarında otomatik su almak ve kazan içindeki sıvı seviye kontrolü için kullanılır. İletken olmayan sıvılarda ve yanıcı maddelerin sıvıların kontrollerinde kullanılmazlar.

Sıvı seviye röleleri en sık kullanıldığı yerleri şöyle sıralayabiliriz:

Pompa istasyonlarında,
Arıtma tesislerinde,
Su ve drenaj kuyularında,
Tank seviye kontrolü uygulamalarında.

Sıvı seviye rölelerinin ölçebileceği sıvı tiplerini içme suyu, atık su, deniz suyu, asitler, bazlar, süt ve kahve olarak sıralayabilirken sıvı seviye rölelerinin kullanılmasının ve ölçüm alınmasının sakıncalı olduğu sıvı tiplerini; kimyasal saf sular, yağlar, parafinler, patlayıcı sıvılar, yakıtlar, etilen glikol ve alkolü yani yukarıda da belirtildiği gibi iletken olmayan sıvı ve yanıcı maddelerini örnek verebiliriz.

Sıvı seviye rölesi tipleri

Sıvı seviye rölesinin üç farklı tipinden bahsetmek mümkündür bunlar:

Minimum sıvı seviye rölesi: Sıvı belli seviyenin altına düştüğünde kontak çıkışı verir. Motorun boşta çalışmasını engeller.
Maksimum seviye kontrolü yapan model: Sıvı belli seviyenin üstüne çıktığında kontak çıkışı verir. Taşma kontrolü yapar.
Minimum ve maksimum sıvı seviye rölesi: Her iki özelliği de bünyesinde barındıran röle cinsidir. Aralık kontrolü yapar ve sıvı seviyesini belli aralıklarda tutar.

Sıvı seviye röleleri nasıl çalışır?

Genel olarak standart terminaller üzerine bulunan sıvı seviye rölelerin, üzerinde bulunan U, L, B terminalleri elektrot bağlantı uçlarında kullanılmaktadır. Genel olarak sıvı seviye rölesi çalışma ortamı da göz önünde bulundurulduğunda marka ve modellere göre 24–240 V AC/DC ile çalışmaktadır. Çıkış işleminde sıvı boşaltılması olayı tamamen alt elektro da temas edinceye kadar sürmektedir. Temas kesildiği zaman kontak devreye girer. Böylece konum değiştirerek pompanın durmasını sağlar. Sıvı tekrardan üst seviyeye ulaşınca da pompa tekrar devreye girerek çalışmaya başlar. Bu işlem bu şekilde devam ederek gerekli kontrol sağlanmış olur.

Tabii dikkat edilmesi gereken bir başka konu da çalışma ortamlarıdır. Özellikle yanıcı sıvılarda kullanılmaması gerekmektedir. Bununla birlikte taban elektrotu mutlaka kullanılmalıdır. Kullanılmadığı durumlarda röle çıkış vermeyecek ve böylece su çıkışı sağlanamayacaktır. Tüm bunların yanı sıra özellikle kullanım ve kurulum işlemleri çok önemlidir. Yönergelere uyulmadığı kullanımlar sonucunda çok ciddi yaralanmalar hatta ölümle sonuçlanabilecek durumlar ortaya çıkabilmektedir. İşlem yapmadan önce kesinlikle besleme gerilimleri, kesilmeli ve şebekeye bağlı iken ön panel kesinlikle çıkarılmamalıdır. Solvent ve benzeri maddeler ile temizlenmesi çok ciddi anlamda sıkıntı doğurabilir. Cihazı temizlemek istendiğinde kuru bez kullanımı önerilebilir.

İletken sıvıların seviyesi Siemens’e ait SIRIUS 3UG4 röleleri ile izlenebilir. Aşağıdaki videoda taşma ve kuru çalışmayı kontrol etme işlevlerinin yanı sıra özel direnç ve anahtarlama gecikmesinin SIRIUS 3UG4501'de nasıl ayarlanabileceği gösterilmiştir.

Sıvı Seviye Rölesi fiyatları

Tabi ki her üründe olduğu gibi sıvı seviye röleleri de marka, amaç, özellik, materyal gibi birçok parametreye bağlı olarak değişmekte fakat fiyat aralığının 65 TL ile 520 TL olduğunu söylemek mümkün daha fazla sıvı seviye röle markası ve fiyatlarını görmek isterseniz linke tıklayıp ulaşabilirsiniz.

Sıvı Seviye Rölesi Bağlantı Şeması

Aşağıdaki şekilde de verilen sıvı seviye röle bağlantısına göre rölenin 4 numaralı ucu aşırı akım rölesi kapalı kontağına, aşırı akım rölesi kapalı kontak çıkışı kontaktör bobinine, kontaktör bobin çıkışı ise nötre bağlanır. Bağlantı şemasında iletken sıvı üst seviye elektrodu (U) ve alt seviye elektrodu (L) olarak sembolize edilmekte iken (B) ise referans elektrottur. U,L,B uçları şekilde de gösterildiği biçimde röle üstüne bağlanır. A ucu faz girişi yapılırken B ucu da nötre bağlanır. Fazdan 1 numaralı uca giriş yapılır ve bağlantı sonlandırılır.