Elektrik projelerinde en önemli kısımlardan biri de doğru iletkeni seçebilmektir. Gerilim düşümüne, taşıyabileceği yüke ve çekilen güçlere uygun olarak seçilmesi gereken iletkenlerden Alçak Gerilim seviyesinde kullanılanları inceleyeceğiz.
Alüminyum (Al) ve Bakır (Cu) olarak genellikle iki çeşit malzeme ile kullanılan AG iletkenlerin detaylarına başlıyoruz.
Bakır iletkenlerin çok pahalı ve ağır olmaları nedeni ile enerji nakil hatlarında kullanımı son yıllarda pek de tercih edilmemektedir. Bunun yerine akım taşıma kapasitesi ve hafif oluşu dikkate alınarak Al iletkenler tercih edilmektedir. Fakat bunun da diğer bir yönden mahsuru vardır; Aynı gücün taşınması istendiğinde Cu yerine Al iletken seçilmesi halinde Al iletken kesitini 1.6 katı daha fazla seçmek gerekir.
İletken daha büyük kesitte seçilmesi, buz ve rüzgar yükleri bakımından daha büyük kuvvetlere maruz kalmasına neden olacaktır. Kopma kuvvetinin de daha küçük olması dolayısı ile bakıra nazaran daha düşük gerilme ile çekilen alüminyum hatlarda daha fazla sehim meydana gelmekte ve böylece direklerin boyları daha büyük olmaktadır. Bu sebepten dolayı Al iletkenler daha ziyade aralıklı hatlarda, AG şebekelerinde, dağıtım hatlarında kullanılmaktadır.
Alüminyum İletkenler
Rose (R),
Pansy (P),
Poppy (Po),
Aster (A),
Phlox (Ph),
Oxlip (O) olmak üzere altı çeşit Alüminyum açık iletken bulunur.
Tablo 1. Alüminyum İletekenlerin Mekanik ve Elektriksel Değerleri
Bu iletkenler değişik varyasyonlarla projelerde kullanılır. Sık kullanılanları Tablo 2‘de derledik.
- Sokak fazı 2R olan yerlerde, yarı gece uygulaması kullanıldığı için böyle kullanılmaktadır.
- 2R: Sokak aydınlatmasının olmadığı tek fazlı hatlarda veya yalnızca yarı gece tipinde sokak aydınlatmasında kullanılır.
- 4R: Sokak aydınlatmasının olmadığı üç fazlı hatlarda kullanılır.
Bakır İletkenler
Uygulaması çok az olduğundan, direk tiplerinin seçiminde bakır iletkenli tertiplere örneklemede yer verilmemiştir. Ancak direk tipi seçim metotları alüminyum iletkenler ile aynıdır.
10 mm² -Cu
16 mm² -Cu
25 mm² -Cu
35 mm² -Cu
50 mm² -Cu
70 mm² -Cu olmak üzere bakır iletkenler çeşitlendirilebilir.
- 2×10: Sokak aydınlatmasının olmadığı tek fazlı hatlarda veya yalnızca yarı gece tipinde sokak aydınlatmasında kullanılır.
- 4×10: Sokak aydınlatmasının olmadığı üç fazlı hatlarda kullanılır.
Elektrik projelendirme serimizde bu yazının da sonuna geldik. Bir önceki yazımız olan Elektrik Proje Çizimi: AG Gerilim Düşümü yazmız için buraya tıklamanız yeterli olacaktır. Keyifli okumalar.
Kaynak: Alçak Gerilim Elektrik Şebekesi Proje El Kitabı, Atilla YUNUSOĞLU, 2011 ©
Elektrik Tesis Projesi, Fırat Üniversitesi Yayınları, Ars. Gör. Gökay BAYRAK, 2007 ©
